బీహార్, భౌగోళిక పరిమాణంలో పన్నెండవ అతిపెద్ద రాష్ట్రము, జనాభాలో మూడవ అతిపెద్ద రాష్ట్రము. బీహార్ అనే పదం ఆశ్రమం అనే అర్ధం వచ్చే విహార పదం నుండి ఉద్భవించింది. బీహార్, జైనుల, హిందువుల, అత్యంత ప్రధానంగా బౌద్ధులకు ఒక గొప్ప ధార్మిక కేంద్రం. బీహార్ లోని బుద్ధగయలో బుద్ధుడు జ్ఞానాన్ని పొందాడు. ఇక్కడ మరో గొప్ప జైనమత స్థాపకుడైన మహావీరుడు జన్మించి, నిర్యాణం పొందాడని చెప్తారు. బీహార్ రాష్ట్రం పశ్చిమాన ఉత్తర ప్రదేశ్, ఉత్తరాన నేపాల్, తూర్పున పశ్చిమ బెంగాల్ ఉత్తర భాగం, దక్షిణాన ఝార్ఖండ్ సరిహద్దులుగా ఉంది. బీహార్ లోను, చుట్టుపక్కల పర్యాటక ప్రదేశాలు బీహార్ పర్యటన సరస్సులు, జలపాతాలు, వేడి నీటిబుగ్గల వంటి సహజ అందమైన ప్రాంతాలను అందిస్తుంది.
పాత బీహార్, పురాతన కాలంలో శక్తి, బోధనా, సంస్కృతికి, సాంప్రదాయ భారతదేశానికి కేంద్రంగా ఉంది. పాట్న కి సమీపంలోని, బీహార్ నగర రాజధాని, నలంద, విక్రంశిల్ల 5వ, 8వ శతాబ్దాలలో బోధనా కేంద్రాలను విస్తరింప చేసాయి, ఆ సమయంలో ఇవి పురాతన, నిజమైన అంతర్జాతీయ విశ్వవిద్యాలయాల లెక్కలో ఉన్నాయి. బీహార్ హిందూమతం, బౌద్ధమతం, జైనమతం, సిక్కు, ఇస్లాం మతం వంటి వివిధ మతాలకు అత్యంత పవిత్ర ప్రదేశాలలో ఒకటిగా ఉంది. బీహార్ లో బౌద్ధ మందిరం మహాబోధి ఆలయం, UNESCO ప్రపంచ వారసత్వ స్థలం కూడా ఉన్నాయి. పాట్న లోని మహాత్మా గాంధీ సేతు, 1980 కంటే ముందరి కాలంనాటి ప్రపంచంలోనే అతిపెద్ద నది వంతెనలలో ఒకటిగా భావించబడింది. పాట్న నగరం, రాజ్గిర్ బీహార్ లోని రెండు చారిత్రక నగరాలుగా పేర్కొనబడ్డాయి. బీహార్ లోని చరిత్ర, సంస్కృతి వారసత్వం బీహార్ జైనులు, హిందువులు, మరీ ముఖ్యంగా బౌద్ధులకు ఒక గొప్ప ధార్మిక కేంద్రం. ఇక్కడి బుద్ధగాయలో బుద్ధుడు జ్ఞానాన్ని పొందాడు. సమీపంలోని నలందలో క్రీశ. 5 వ శతాబ్దంనాటి ప్రపంచ ప్రసిద్ధ బౌద్ధ విశ్వవిద్యాలయం ఉంది, అయితే రాజ్గిర్ బుద్ధ, జైన యోగి మహావీరకు చెందినది. ఇక్కడ మరో గొప్ప జైనమత స్థాపకుడైన మహావీర ఇక్కడే జన్మించి, నిర్యాణం పొందాడు. బౌద్ధమతాన్ని అభ్యసించాలి అనుకునేవారికి బుద్ధగయ అద్భుతమైన ప్రదేశం, సాధారణంగా ప్రయటక ప్రయత్నాలు చేసేవారికి రాజ్గిర్, ససరాం, ప్రత్యేకంగా నలంద వంటివి కొన్ని ఆసక్తికర ప్రదేశాలు. బీహార్ కొన్ని ఏళ్లుగా సంస్కృతి, విద్యకు ముఖ్యమైన ప్రాంతంగా పేరుగాంచింది.
240 AD లో మగధ నుండి గుప్త రాజు పుట్టి, విజ్ఞానం, లెక్కలు, యస్త్రనమీ, కామర్స్, ధార్మిక, భారతీయ తత్త్వం లో భారతదేశ స్వర్ణయుగంగా ప్రకటించాడు. పాత భారతదేశంలో విక్రమశిల, నలంద విశ్వవిద్యాలయాలు పురాతన, ఉత్తమ కేంద్రాల లెక్కలో ఉన్నాయి. కొంతమంది రచయితలు 400 AD, 1000 AD మధ్య సమయంలో బౌద్ధ మత ఖర్చుతో హిందువులు లాభం పొందినట్లు చెప్తారు. హిందూ రాజులూ బౌద్ధ సన్యాసుల బ్రహ్మవిహరాల భవనాల కోసం అనేక దానాలు చేసారు. బీహార్ లోని ఆహార ఉత్సవాలు, పండుగలు బీహార్ లోని వివిధ వంటకాలు, బీహార్ పర్యటనలో ప్రత్యెక పాత్రను పోషిస్తాయి.
బిహారి వంటకాలు శాకాహారంతో నిండి ఉంటాయి, ఎందుకంటే సాంప్రదాయ బీహార్ సంఘం బౌద్ధులు, గుడ్లు, చికెన్, చేప, ఇతర జాతు ఉత్పత్తుల క్రూరమైనవి తినకూదడనే హిందూ విలువలతో ప్రేరేపించబడింది. ఇక్కడ అత్యంత సాధారణ చికెన్ తో బిహారి మాంసం వంటకాలు, మటన్ కూడా అనేకం ఉన్నాయి. సుగంధద్రవ్యాలతో కలిపిన బంగాలదుంపల వంటకం, చోఖ, వేయించిన చిక్పీ పొడి తో నింపిన పరాఠాలు, సత్తు పరాఠాలు కూడా బీహార్లోని కొన్ని వంటకాలతో పాటు ఉన్నాయి. బీహార్ లోని ప్రాఛీనమైన, ప్రదానమైన చాథ్ అనే పర్వదినాన్ని ఏడాదికి రెండు సార్లు జరుపుకుంటారు – వేసవి లో చైతీ చాథ్ అనే, మరో సారి దీపావళి తర్వాత వారానికి కార్తీక్ చాథ్ అనీ పిలుస్తారు. చాథ్ అంటే సూర్య భగవానుడి ఆరాధన.
సంప్రదాయ స్నానాలు, సూర్య ఆరాధన ఉదయం, సాయంత్రం సాధారణంగా ఒక నదీ తీరాన లేదా ఒక పెద్ద జలాశయం దగ్గరా జరుగుతాయి. చాథ్ కాకుండా మకర సంక్రాంతి, సరస్వతీ పూజ, హోలీ లాంటి ఇతర ప్రధాన పండుగలు కూడా బీహార్లో ఘనంగా జరుపుకుంటారు.దీపావళి తర్వాత పక్షం రోజులకు మొదలై నెల రోజుల పాటు సాగే సోనేపూర్ పశువుల సంత ఆసియా లోనే అతి పెద్ద పశువుల సంతగా ప్రసిద్ది చెందింది. ఇది సోనేపూర్ పట్టణం లోని గండక్ నదీ తీరాన జరుగుతుంది.